Personeli rus me lidhje me shërbimet ushtarake dhe të sigurisë së vendit është angazhuar në spiunazh në ujërat evropiane, ndërsa punon fshehurazi në anijet që transportojnë naftë ruse, thanë për CNN burime të inteligjencës perëndimore dhe ukrainase.
Që nga pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës në vitin 2022, Moska ka ndërtuar një të ashtuquajtur flotë hije me qindra cisterna. Këto anije transportojnë naftën e Rusisë nga portet e saj të Baltikut dhe Detit të Zi, pavarësisht sanksioneve perëndimore, duke i fituar Kremlinit qindra-miliona dollarë çdo vit.
Në muajt e fundit, disa nga këto anije, shpesh të regjistruara në vende të palidhura, kanë fituar anëtarë shtesë të ekuipazhit pak para se të largoheshin nga porti, sipas inteligjencës ukrainase.
CNN ka parë dy lista ekuipazhi për këto anije në të cilat stafi është kryesisht jo-rus – por dokumentet gjithashtu përmbajnë një palë emra rusë, dhe detajet e pasaportës së tyre ruse, në fund të listës.
Duke folur me burime të shumta inteligjence, CNN ka vërtetuar se disa prej këtyre burrave janë të punësuar nga një kompani sekrete ruse Moran Security. Disa prej tyre janë mercenarë, thanë ata, të cilët më parë kanë punuar për kontraktuesit privatë ushtarakë të Rusisë, siç është grupi famëkeq Wagner
Moran është një firmë private sigurie me lidhje me ushtrinë dhe inteligjencën ruse, thanë burimet perëndimore të inteligjencës. Ajo u sanksionua nga Thesari i SHBA-së në vitin 2024 për ofrimin e “shërbimeve të armatosura të sigurisë” për ndërmarrjet shtetërore ruse për të “intensifikuar presionin ndaj Rusisë për luftën e saj të vazhdueshme mizore dhe të paprovokuar kundër Ukrainës”.
Personeli i Moran është vendosur në disa cisterna në flotën hije të Rusisë dhe shpesh janë të vetmit rusë në bord, sipas burimeve të inteligjencës si ukrainase ashtu edhe perëndimore. Inteligjenca ukrainase tha se vëzhgoi futjen e këtyre rojeve në bordin e flotës hije rreth gjashtë muaj më parë.
Një burim perëndimor i inteligjencës shtoi se, në një rast, personeli i Moran bëri fotografi të instalimeve ushtarake evropiane nga një prej anijeve të flotës hije. Burimi nuk dha detaje të mëtejshme.
Rusët në bord janë gjithashtu të ngarkuar me mbikëqyrjen e kapitenëve të anijeve pasi shumica e tyre nuk janë shtetas rusë, sipas Oleksandr Stakhnevych nga Shërbimi i Inteligjencës së Jashtme të Ukrainës.
Një burim perëndimor i inteligjencës e përsëriti këtë vlerësim, duke thënë se “në rastin e Moran, ata nuk janë të angazhuar në konflikt të drejtpërdrejtë. Ata sigurohen që kontraktuesit e tyre të veprojnë në përputhje me interesat e Kremlinit”.
Prania dhe aktivitetet e rusëve në bordin e këtyre anijeve janë shqetësuese në rritje për shërbimet e sigurisë të Evropës, duke pasur parasysh numrin e anijeve në flotën në hije që lundrojnë afër vijave bregdetare të kontinentit dhe potencialin për spiunazh.
Zyrtarët e sigurisë thonë se vendosja e burrave të armatosur me prejardhje ushtarake në këto anije është një tjetër mjet në arsenalin e teknikave të luftës hibride të Kremlinit, të dizajnuara për të shkaktuar përçarje në Evropë.
Burime të inteligjencës i thanë gjithashtu CNN-së se këta burra janë përfshirë në sabotim, por nuk dhanë detaje të mëtejshme.
“Të kesh grupe të armatosura private në bordin e anijeve të flotës në hije është ky mohim klasik i besueshëm. Të gjithë ata që kanë edhe gjysmën e një të dhëne e dinë që këta njerëz marrin urdhra nga shteti rus, por është e vështirë të provohet,” tha Jacob Kaarsbo, ish-zyrtar danez i inteligjencës.
CNN paraqiti gjetjet e inteligjencës ukrainase dhe perëndimore se Moran vepron në koordinim me inteligjencën ruse dhe është i përfshirë në spiunazh dhe sabotim në të gjithë Evropën Alexey Badikov, të cilin Thesari Amerikan e kishte renditur si CEO të kompanisë.
I kontaktuar në telefon, Badikov tha për CNN se ai është zëvendësdrejtor i Grupit të Sigurisë Moran dhe është i vendosur “kryesisht” në Shën Petersburg, por nuk pranoi të komentojë për asnjërën akuzë.
CNN bashkoi aktivitetet e fundit të Moran në një anije duke shqyrtuar inteligjencën ukrainase dhe duke marrë vlerësime nga inteligjenca perëndimore, si dhe duke analizuar imazhet satelitore dhe të dhënat detare. Ajo anije është një cisternë e sanksionuar e quajtur Boracay, e cila ka ndryshuar emrin dhe vendin ku është regjistruar zyrtarisht shpesh gjatë tre viteve të fundit.
Më 20 shtator, dy burra rusë hipën në Boracay në portin Primorsk të Detit Baltik pranë Shën Petersburgut, sipas të dhënave të marra nga CNN. Imazhet satelitore dhe të dhënat e gjurmimit të anijeve treguan anijen në port në këtë datë.
Burrat nuk ishin marinarë tradicionalë, por përshkruheshin në listën e ekuipazhit thjesht si teknikë. Ata ishin të vetmit rusë në bordin e anijes, e cila përndryshe ishte e pajisur me qytetarë të Kinës, Myanmarit dhe Bangladeshit, sipas listës.
Inteligjenca e jashtme ukrainase i identifikoi dy burrat dhe CNN konfirmoi emrat e tyre me burime të inteligjencës perëndimore. Njëri prej tyre është një ish-oficer policie i cili më parë ka punuar për Wagner, sipas një burimi të inteligjencës perëndimore. Asnjëri prej burrave nuk ka shumë profil online dhe aktivitetet e tyre në bordin e Boracay janë të paqarta.
Kur u pyet nëse mund të konfirmonte nëse dy burrat punonin për sigurinë e Moran, Badikov tha për CNN, se “nuk është në gjendje të konfirmojë dhe nuk ka ide”.
Gjatë një udhëtimi tjetër të bërë nga Boracay në korrik, një burrë në bord kishte shërbyer në regjimentin special të policisë së ministrisë së brendshme të Rusisë dhe një tjetër mbante ministrinë e mbrojtjes ruse si adresën e tij të regjistruar, sipas inteligjencës së jashtme ukrainase.
Shumë anije të flotës në hije udhëtojnë nëpër Detin Baltik, një pikë kyçe detare që kufizohet me disa shtete të NATO-s, përfshirë Danimarkën dhe Suedinë, autoritetet e të cilave i kushtojnë vëmendje të madhe anijeve.
Pilotët danezë të detit, të cilët hipin në anijet cisternë për t’i ndihmuar ato të lundrojnë në ngushticë, thonë se shpesh ka burra rusë në bord që duken shumë përgjegjës dhe janë armiqësorë ndaj inspektorëve.
“Unë personalisht kam parë të paktën dy anije të flotës në hije ku ekuipazhi është kryesisht jo-rusë, por papritmas do të shihni një ose dy rusë si pjesë të listës”, tha Bjarne Caesar Skinnerup, një nga oficerët më me përvojë në shërbimin shtetëror të pilotëve DanPilot të Danimarkës.
Ndonjëherë, tha ai, ata mbajnë veshur uniforma, të cilat në një rast dukeshin si një uniformë kamuflazh e Marinës Ruse.
“Në bord, duket se ata drejtojnë anijen – kanë më shumë pushtet se edhe kapiteni,” tha Skinnerup për CNN.
Në korrik, DanPilot i dërgoi një email autoritetit të Menaxhimit të Emergjencave të Danimarkës, duke thënë: “Ka gjithnjë e më shumë raportime për anije që kanë anëtarë shtesë të ekuipazhit, ndoshta rusë, të cilët mbajnë uniforma ushtarake dhe janë shumë aktivë në fotografimin, ndër të tjera, të zonave të urave.”
Email-i u nda me CNN nga media Danwatch, e cila ka raportuar gjerësisht mbi flotën në hije të Rusisë. Ndërkohë, një zëdhënës i rojës bregdetare të Suedisë tha për CNN se më parë kishte parë burra në bordin e anijeve të flotës në hije që nuk dukeshin se i përkisnin një anijeje tregtare.
Një komandante e lartë e marinës suedeze, Ewa Skoog Haslum, tha vitin e kaluar se disa anije cisternash të lidhura me Rusinë në Baltik kishin mbajtur “antena dhe direkë që zakonisht nuk u përkasin” anijeve tregtare.
Boracay bëri bujë në shtator ndërsa transportonte një ngarkesë nafte ruse në Indi. Dy ditë pasi u largua nga Primorsk, më 22 shtator, anija ishte në brigjet e Danimarkës pikërisht kur një seri pamjesh dronësh ndërprenë trafikun në aeroportin e Kopenhagës. Dronë të tjerë fluturuan pranë bazave ushtarake daneze.
Në atë kohë, policia e Kopenhagës tha se po hetonte nëse anijet në zonë kishin lëshuar dronët, por nuk i përmendi se cilët.
Të dhënat e gjurmimit të anijeve tregojnë se Boracay udhëtoi në jug përgjatë bregdetit perëndimor të Danimarkës në mbrëmjen e 24 shtatorit, kur u raportua se dronë të tjerë fluturonin në veri të qytetit Esbjerg dhe pranë disa aeroporteve aty pranë. Një burim perëndimor i inteligjencës tha për CNN se “koincidenca midis incidentit dhe pranisë së anijes në zonë mund të konsiderohet e dyshimtë”.
Disa ditë pas këtyre incidenteve, ushtria franceze hipi në anijen Boracay pranë brigjeve të Bretanjës në Francën veriperëndimore, pasi nuk arriti të paraqiste prova për kombësinë e anijes dhe nuk u gjetën dronë në bord. Vetëm atëherë u zbulua se dy rusët ishin midis ekuipazhit, sipas burimeve perëndimore të sigurisë. Ata u morën në pyetje privatisht, sipas burimeve. Kapiteni kinez u arrestua dhe më pas u akuzua nga autoritetet franceze për “mosbindje ndaj udhëzimeve”.
Anija Boracay kishte pretenduar se lundronte nën flamurin e Beninit që nga shtatori, por prokurorët në Francë thanë se po hetonin “mungesën e dokumentacionit të kombësisë dhe përkatësisë së flamurit të anijes”. Në atë kohë, autoritetet franceze dhe daneze refuzuan të komentonin nëse hetimi francez për anijen Boracay lidhej me incidentet e dronëve mbi Danimarkë.
Kaarsbo, ish-zyrtari i inteligjencës, tha se ndërsa nuk është e mundur të vërtetohet nëse burrat janë pilotë të trajnuar të dronëve, “këta djem nuk janë vetëm marinarë të pafajshëm… ka një gjasë të mirë që janë të aftë të lëshojnë dronë.”
Një zyrtar i inteligjencës evropiane tha për CNN-së: “Supozimi ynë i punës është se anijet ruse kanë qenë të përfshira në të paktën disa nga ngjarjet e pashpjegueshme të dronëve pranë vijave bregdetare evropiane.”
Shefi i ri i inteligjencës së jashtme britanike, Blaise Metreweli, tha këtë javë se “Rusia po na teston në zonën gri me taktika që janë pak nën pragun e luftës”, siç janë “dronë që gumëzhijnë aeroportet dhe bazat, aktivitet agresiv në detet tona mbi dhe nën valë”
Burime të inteligjencës ukrainase ndanë me CNN emrat e tetë burrave rusë që kishin qenë në bordin e anijeve të tjera në flotën në hije dhe kishin lundruar në një rrugë të ngjashme rreth Evropës gjatë vitit të kaluar. Disa prej tyre kishin lidhje me ushtrinë ruse.
Moran Security Group u themelua në vitin 2009 dhe kishte lidhje të gjera me Wagner, si dhe me shërbimet ushtarake dhe të inteligjencës së Rusisë, sipas burimeve të inteligjencës perëndimore.
Dy drejtorë të mëparshëm të Moran, Evgeny Sidorov dhe Vadim Gusev, themeluan Slavonic Corps në vitin 2013, kompaninë private ushtarake nga i cili doli në pah Wagner. Kanalet e Wagner Telegram kanë paraqitur personelin e Moran në det, dhe më shumë se një dekadë më parë kompania ishte e përfshirë në luftën kundër piraterisë në Somali.
Profilet në mediat sociale të disa personelit të Moran tregojnë gjithashtu se ata ishin të lidhur me Wagner, i cili u likuidua në mënyrë efektive pasi shefi i tij i atëhershëm Yevgeny Prigozhin nisi një revoltë të pasuksesshme në Rusi, në vitin 2023.
Presidenti i Moran, Vyacheslav Kalashnikov, është një nënkolonel në pension i shërbimit të inteligjencës FSB, ndërsa dy nga menaxherët e listuar në faqen e saj të internetit janë ish-komandantë të nëndetëseve bërthamore.
Personeli i Moran kishte një rol në Siri në mbështetje të regjimit të Bashar al-Assad, tani të rrëzuar, ashtu si edhe Wagner, sipas inteligjencës ukrainase.
Përcaktimi i Thesarit të SHBA-së vitin e kaluar tha se kompania “ofron shërbime sigurie të armatosura dhe ka vepruar sipas kontratës me ndërmarrjet shtetërore ruse”. Një nga këto organizata është Sovcomflot, kompania shtetërore ruse e transportit detar, e cila është e listuar në faqen e internetit të Moran si klient.
Inteligjenca ukrainase tha se kishte vëzhguar futjen e ekipeve në bordin e flotës në hije rreth gjashtë muaj më parë.
Moran ka pasur një histori të mbushur me probleme. Ajo duket se është mbyllur në Rusi në vitin 2017 dhe më pas hapi një zyrë në Gjeorgji vitin pasardhës, sipas regjistrit të korporatave të vendit, por kjo duket se ka qenë një prani jetëshkurtër.
Tani, Moran Security është e regjistruar si në Moskë ashtu edhe në Belize dhe grupi duket se ka një mision të ri dhe në rritje. Belize njihet gjerësisht si një juridiksion për krijimin e kompanive fiktive që maskojnë përfituesit e vërtetë të një biznesi.
Piloti danez detar Skinnerup beson se duhet të ketë veprime të përbashkëta ndërkombëtare më të ashpra për të kapur anijet pa sigurim dhe regjistrim të duhur, siç është rasti me shumë nga flota në hije. “Ne jemi një vend i vogël dhe nëse duhet të bëjmë diçka, duhet të jetë një gjë e përbashkët evropiane”, tha ai./kosovapress.com