Një nga pyetjet më urgjente dhe më të shpeshta që lindin gjatë bllokadave institucionale në Kosovë ka qenë ajo lidhur me afatin 30-ditor për konstituimin e Kuvendit: a shpërndahet Kuvendi automatikisht nëse ky afat tejkalohet? Aktvendimi KO124/25 i Gjykatës Kushtetuese ofron një interpretim kyç dhe stabilizues për këtë çështje, duke ofruar qartësi të shumëpritur për publikun dhe aktoret politikë.
Natyra e Afatit: Instruktiv, Jo Prekluziv:
Sipas Gjykatës Kushtetuese, afati 30-ditor i përcaktuar në Rregulloren e Punës së Kuvendit ka një karakter
instruktiv (udhëzues) dhe jo prekluziv (shues). Kjo është një pikë thelbësore, pasi do të thotë se tejkalimi i këtij afati nuk shkakton automatikisht shpërndarjen e Kuvendit. Qëllimi i këtij afati është të disiplinojë vullnetin politik dhe të nxisë konstituimin e shpejtë të institucioneve, por dështimi për ta respektuar nuk çon në pasoja juridike-automatike të tilla si shpërndarja e menjëhershme e Kuvendit.
Pasojat Politike dhe Përgjegjësitë e Liderëve:
Në vend të shpërndarjes automatike, tejkalimi i afatit 30-ditor sjell pasoja më shumë politike dhe procedurale:
- Sinjalizon një krizë politike: Dështimi për të konstituuar Kuvendin brenda afatit tregon paaftësinë e forcave politike për të arritur një kompromis të nevojshëm.
- Rrit presionin për dialog: Gjykata sugjeron se pas këtij afati, përgjegjësia e liderëve politikë për të gjetur një zgjidhje bëhet edhe më e madhe. Kjo nënkupton një detyrim të shtuar për partitë politike që të gjejnë një zgjidhje konsensuale për të evituar krizën kushtetuese.
- Hap mundësinë për veprime presidenciale (në kushte ekstreme): Aktvendimi aludon se një bllokadë e zgjatur dhe pa perspektivë zgjidhjeje mund të krijojë një situatë ku Presidenti i Republikës, si garantues i funksionimit kushtetues të institucioneve, mund të ndërmarrë hapa konsultativë për të lehtësuar një zgjidhje. Megjithatë, Gjykata thekson se Presidenti nuk mund ta shpërndajë Kuvendin në mënyrë arbitrare. Shpërndarja mbetet një mjet i fundit (
ultima ratio) dhe e rregulluar qartë nga Kushtetuta (p.sh., pas një mocioni të suksesshëm mosbesimi ndaj qeverisë).
Refleksion Analitik:
Ky interpretim i Gjykatës Kushtetuese është thellësisht stabilizues. Ai parandalon skenarët e shpërndarjes së papritur dhe automatike të Kuvendit, duke i dhënë kohë dhe hapësirë aktorëve politikë për të gjetur zgjidhje përmes dialogut dhe kompromisit. Kjo shmang një pasojë të rëndë që mund të thellonte më tej krizën politike, siç është shpërndarja e njëanshme e Kuvendit.
Vendimi gjithashtu përforcon idenë se zgjidhjet për bllokadat politike nuk gjenden kryesisht në detaje procedurale, por në vullnetin dhe gatishmërinë e liderëve politikë për të bashkëpunuar. Gjykata thekson se roli i saj nuk është të zëvendësojë vullnetin politik, por të sigurojë që korniza kushtetuese të respektohet. Kjo qasje inkurajon përgjegjshmërinë dhe thekson se përgjegjësia për funksionimin e institucioneve i takon të gjithë deputetëve të zgjedhur, pavarësisht përkatësisë partiake.