Afatet ligjore dhe skenarët për formimin e Qeverisë së re në Kosovë!

Edhe pse ende nuk ka një përgjigje të qartë se kush do të formojë Qeverinë e ardhshme të Kosovës, një gjë është e sigurt – vendi ndodhet përpara disa afateve ligjore të rëndësishme që do të ndikojnë drejtpërdrejt në zhvillimin e procesit politik.

Nëse supozojmë se jemi rreth mesit të marsit, kur pritet të përfundojë numërimi dhe certifikimi i rezultateve të zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, atëherë nis sfida e formimit të Qeverisë.

Një situatë e paparashikueshme

Njohësit e çështjeve politike e konsiderojnë këtë situatë si një nga më të ndërlikuarat në vitet e fundit.

Asnjëra nga partitë nuk ka fituar mjaftueshëm vota për të formuar e vetme qeverinë, ndërsa ndërtimi i një koalicioni duket një proces sfidues.

Hapat ligjorë përpara

1. Konstituimi i Kuvendit

   
   • Presidentja Vjosa Osmani duhet të thërrasë mbledhjen konstituive të Kuvendit, e cila duhet të mbahet brenda 30 ditëve pas certifikimit të rezultateve nga KQZ.
   • Kuvendi konsiderohet i konstituuar vetëm pasi të zgjidhet kryetari dhe nënkryetarët.
   • Sipas rezultateve aktuale, kryetari i Kuvendit i takon Lëvizjes Vetëvendosje (LVV) si partia më e votuar.
   • Nëse LVV-ja nuk e propozon një kandidat për kryetar, procesi mund të ngecë, siç ndodhi në vitin 2014, kur zgjedhja e institucioneve u vonua për gjashtë muaj.

2. Mandatimi i Qeverisë

   • Pas zgjedhjes së kryetarit të Kuvendit, presidentja duhet të mandatojë partinë fituese për të formuar Qeverinë.
   • Edhe pse nuk ka një afat të saktë, ky proces duhet të ndodhë “sa më shpejt të jetë e mundur”.
   • Kandidati për kryeministër ka 15 ditë kohë për të propozuar përbërjen e kabinetit qeveritar dhe për të siguruar 61 vota në Kuvend.
   • Nëse dështon, presidentja duhet të ftojë në konsultim partitë politike brenda 10 ditëve, dhe të vendosë për një mandat të ri.
   • Mandatari i dytë ka sërish 15 ditë për të paraqitur kabinetin.
   • Nëse as pas 40 ditësh nuk formohet Qeveria, atëherë shpallen zgjedhje të reja, të cilat duhet të mbahen brenda 40 ditëve nga shpallja e dekretit presidencial.

Skenarët e mundshëm

1. LVV-ja formon Qeverinë

   • LVV-ja ka 47 deputetë dhe duhet të sigurojë mbështetjen e partive shqiptare ose të minoriteteve.
   • Megjithatë, duke qenë se partitë shqiptare kanë rezerva për të bashkëpunuar me LVV-në, kjo mbetet një sfidë e vështirë.

2. Bllokadë nga LVV-ja

   • Nëse LVV-ja nuk arrin të sigurojë votat për të formuar Qeverinë, mund të përdorë bllokimin e zgjedhjes së kryetarit të Kuvendit për të vonuar procesin, siç ndodhi në 2014.
   • Nëse ky skenar vazhdon deri në vitin 2026, kur skadon mandati i presidentes Vjosa Osmani, mund të çojë në zgjedhje të jashtëzakonshme.

3. Koalicioni opozitar formon Qeverinë

   • Nëse LVV-ja dështon të formojë Qeverinë, partitë opozitare PDK, LDK dhe AAK mund të bashkohen për të marrë shumicën.
   • Megjithatë, çështja e zgjedhjes së presidentit mbetet një pengesë e madhe.

4. Përsëritja e zgjedhjeve

   • Nëse nuk arrihet asnjë marrëveshje, vendi mund të shkojë drejt zgjedhjeve të reja brenda pak muajsh.

Një Qeveri e qëndrueshme – por si?

Sipas Eugen Cakollit nga Instituti Demokratik i Kosovës, një Qeveri më stabile mund të formohet nëse LVV-ja arrin një marrëveshje me PDK-në, pasi një koalicion me minoritetet nuk është i mjaftueshëm.

Megjithatë, duke parë mosgatishmërinë e partive për të lëvizur shpejt, formimi i institucioneve mund të zgjasë për muaj të tërë, duke e lënë Kosovën në një krizë politike të pazakontë.