Aktvendimi i fundit i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Kosovës, KO124/25, ka hedhur dritë mbi një prej çështjeve më të diskutueshme në skenën politike të vendit: bllokadën institucionale gjatë zgjedhjes së Kryetarit të Kuvendit. Ky vendim, i analizuar gjerësisht nga ekspertë të së drejtës kushtetuese, thekson parimin thelbësor të funksionalitetit institucional dhe përgjegjësinë e të gjithë akterëve politikë për të siguruar mbarëvajtjen e shtetit.
Çështja Qendrore dhe Arsyetimi Ligjor:
Bllokada institucionale, e cila shpesh vjen si pasojë e dështimit për të zgjedhur Kryetarin e Kuvendit, ka qenë një sfidë serioze për stabilitetin politik. Kërkesa drejtuar Gjykatës Kushtetuese vinte nga një grup deputetësh që sfidonin interpretimin e dispozitave kushtetuese lidhur me këtë proces, pas disa tentimeve të dështuara për të zgjedhur kandidatin e propozuar nga grupi më i madh parlamentar.
Gjykata, në arsyetimin e saj, theksoi se Kushtetuta e Kosovës nuk parashikon mundësinë e një vakuumi apo bllokade të përhershme institucionale. Kjo do të thotë se të gjithë deputetët, pavarësisht përkatësisë partiake, kanë një “përgjegjësi kushtetuese për të mundësuar konstituimin dhe funksionimin e organeve legjislative.”
Një pikë kyçe e Aktvendimit është dallimi i qartë midis detyrimit për të marrë pjesë në procesin konstituiv dhe detyrimit për të votuar “për” një kandidat specifik. Gjykata thekson se deputetët kanë detyrim kushtetues të jenë prezentë dhe të marrin pjesë në votim, por vota e tyre (pro, kundër, apo abstenim) është një shprehje legjitime dhe e mbrojtur e vullnetit politik, në përputhje me parimin e mandatit të lirë të deputetit (Neni 70.2 i Kushtetutës). Pra, opozita nuk ka detyrim kushtetues të votojë pro kandidatit të partisë fituese.
Implikimet Politike dhe Societale:
Ky vendim ka implikime të rëndësishme. Së pari, ai heq çdo dyshim mbi legalitetin e votës kundër ose abstenimit nga ana e deputetëve, duke fuqizuar autonominë e tyre. Së dyti, ai vendos një barrë të madhe mbi partitë politike për të gjetur një zgjidhje konsensuale në rast të bllokadave, duke theksuar primatin e dialogut politik.
Gjykata, ndonëse mbron të drejtën e opozitës për të kundërshtuar, gjithashtu paralajmëron kundër asaj që mund të shihet si “tirania e minorancës” – përdorimi abuziv i të drejtave për të shkaktuar paralizë të qëllimshme afatgjatë. Kjo është një sinjal i qartë se ndërsa bllokimi afatshkurtër është një mjet legjitim politik, shndërrimi i tij në një gjendje të përhershme rrezikon rendin kushtetues.
Refleksion Analitik:
Aktvendimi KO124/25 shërben si një kujtesë se Kushtetuta nuk mund t’i zgjidhë të gjitha krizat politike. Roli i saj është të ofrojë një kornizë brenda së cilës aktorët politikë duhet të veprojnë me përgjegjësi. Vendimi thekson se përgjegjësia për konstituimin e Kuvendit bie mbi të gjithë deputetët, dhe jo vetëm mbi partinë fituese. Kjo kërkon një qasje më konstruktive nga të gjitha palët, duke inkurajuar fleksibilitet dhe gatishmëri për kompromis, sidomos kur bëhet fjalë për nominimin e kandidatëve në rast dështimi të votimeve të përsëritura./lajmishqip.net