Drejtori i Agjencisë së Informacionit të Sigurisë (BIA – shërbimi informativ) dhe një nga njerëzit më të afërt të presidentit serb Aleksandar Vuçiq u vendos në listën e sanksioneve amerikane për trafik droge dhe përfshirje në krimin e organizuar ndërkombëtar.
Kjo masë e SHBA-së, e shpallur nga Departamenti Amerikan i Financave (OFAC), mund të sjellë shqetësime tektonike në marrëdhëniet mes dy vendeve, gjë që mund të jetë sinjal për reagimin e të tjerëve, në radhë të parë të vendeve evropiane. Që nga vitet e nëntëdhjeta dhe nga sundimi i Sllobodan Millosheviqit, askush nga strukturat serbe të sigurisë nuk ka qenë nën sanksionet e shtetit më të fuqishëm në botë, gjë që shtron pyetjen logjike se çfarë pasojash do të ketë Serbia. Prandaj është e nevojshme që qeveria që ka marrë në punë zyrtarin që punon me kontrabandistët e drogës të bjerë sa më parë.
Ndoshta lajmi më i madh politik i vitit 2023 mbërriti pasditen e së martës: drejtori i BIA-s, Aleksandar Vulin u vendos në listën e sanksioneve të SHBA-së për trafik droge dhe lidhje me krimin e organizuar. Lajmi bëri xhiron e të gjitha mediave në vend, shumica në rajon dhe për vendimin e SHBA-së shkruan edhe mediat më të mëdha relevante në botë.
Për një kohë të gjatë, Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë parë me pakënaqësi që Aleksandar Vuçiq të vendosë ta lërë Vulin të ulet në karrigen e drejtorit të BIA-s, duke pasur parasysh lidhjen e ngushtë të Vulin me strukturat në Moskë. Disa herë është paralajmëruar se do të ketë ftohje të marrëdhënieve mes forcave të sigurisë serbe dhe amerikane, por fakt është se të martën ata shkuan një hap më tej.
Zyra e Departamentit të Thesarit të SHBA për Kontrollin e Pasurive të Huaja (OFAC) njoftoi se Vulin ishin vendosur sanksione dhe se ai dyshohej për aktivitete korruptive, kryesisht në përhapjen e ndikimit malinj rus në Serbi.
Vulin akuzohet për përfshirje në krim të organizuar, trafik droge dhe shpërdorim të detyrës publike. Akuza të rënda për dikë që drejton agjencinë e inteligjencës dhe vendin, dhe për shkak të të cilave shteti duhet të vendosë qartë se cilën anë do të mbajë: ose do të mbështesë Vulin dhe do të hyjë në një konflikt më të thellë me SHBA-të, ose do të shkarkohet Vulini.
Akuza të tilla skandaloze ndaj një nëpunësi të lartë civil nuk janë parë që nga vitet 1990 dhe periudha e sundimit të Sllobodan Millosheviqit, gjë që shtron pyetjen e përgjegjësisë së qeverisë. Kush do ta mbajë përgjegjësinë për akuzat ndaj Vulin, të cilat në mënyrë indirekte i drejtohen qeverisë në Serbi?
Potencialisht një nga skandalet më të mëdha politike që nga ardhja në pushtet e SNS-së, nëse do të ndodhte në vendet e tjera evropiane, do të duhej të ishte një bazë e mjaftueshme për rënien e Qeverisë dhe shpalljen e zgjedhjeve të jashtëzakonshme. Vendimi i SHBA-së në mënyrë indirekte do të thotë se siguria dhe strukturat e tjera të Serbisë e kanë pranuar “në heshtje” Vulin në krye të BIA-s, edhe pse ai është thellësisht i përfshirë në makinacione të mëdha dhe shkelje të rënda të ligjit.
Kjo është një arsye e mjaftueshme që qeveria të “presë” dhe të marrë përgjegjësinë për stafin që zgjodhi vetë. Presidenti Vuçiq njoftoi se të enjten do të diskutojë në detaje qëndrimin e Vulin-it, pas së cilës duhet të jetë më e qartë se në cilin drejtim do të lëvizë politika shtetërore, por opsionet janë të qarta: le të shkarkohet Vulini ose të vazhdojë konfrontimet me Perëndimin.
Pavarësisht vendimit, tashmë ka një krizë të dukshme politike pas akuzave që e vendosën Vulin krah për krah me tregtarin e armëve Slobodan Teshiq, që do të kërkonte dorëheqjen e gjithë qeverisë.
Diplomati dhe anëtari i lëvizjes “SRCE” Dushko Lopandiq thotë për Nova.rs se vendosja e kreut të BIA-s në listën e sanksioneve të SHBA-së vetëm sa shkel vlerësimin se kreu i qeverisë është i lidhur në mënyra të ndryshme me forma të ndryshme të krimit dhe korrupsionit.
Ai shton se në këtë mënyrë është delegjitimuar Qeveria dhe se është i nevojshëm një pushtet i ri ekzekutiv.
“Vendosja e kreut të BIA-s në listën e sanksioneve të SHBA-së vetëm konfirmon vlerësimin se kreu i qeverisë është i lidhur në mënyra të ndryshme me forma të ndryshme të krimit dhe korrupsionit, siç u tregua qartë, ndër të tjera, në punët e Belivukut dhe Jovanjicës. Qytetarët në protestat e Serbisë kundër dhunës vazhdimisht theksojnë se ne nuk duam që “zhurma dhe turpi” (siç thoshte Gjingjiq) të udhëheqin Serbinë. Në këtë mënyrë delegjitimohet edhe qeveria. Qeveria e re, kalimtare duhet të krijojë kushtet për organizimin e zgjedhjeve të ndershme dhe për zgjedhjen e lirë të përfaqësuesve të qeverisë që plotësojnë nevojat dhe interesat e shoqërisë serbe”, thekson bashkëbiseduesi ynë.